प्रधानमंत्री आवास योजना (शहरी) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban)

देशातील शहरांमध्ये राहणाऱ्या सर्व नागरीकांना घर हवंय. त्यांना हक्काचा निवार मिळावा व शहरांचा विकास व्हावा या उद्देशाने प्रधानमंत्री आवास योजना (शहरी) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban) या महायोजनेची सुरूवात झालेली आहे. शहरी भागामध्ये निवाऱ्यासाठी PMAY-Urban योजना कार्यरत असून या महायोजनेचे मूळ आपणास वाल्मीकी आंबेडकर आवास योजनेमध्ये पहायला मिळते.

प्रधानमंत्री आवास योजना (शहरी) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban)

(I) वाल्मीकी आंबेडकर आवास योजना – VAMBAY (Valmiki Ambedkar Awas Yojana) –

वाल्मीकी आंबेडकर आवास योजना – VAMBAY (Valmiki Ambedkar Awas Yojana) ही 15 ऑगस्ट2001 ला घोषीत होवून शहरी भागातील झोपडपटयांमध्ये राहणाऱ्या दारीद्रय रेषेखालील लोकांना निवारा पुरविण्यासाठी वाल्मीकी आंबेडकर आवास योजना– VAMBAY (Valmiki Ambedkar Awas Yojana) ही महायोजना सुरू करण्यात आलेली असून यामध्ये केंद्र शासन व राज्यशासनाचा समसमान 50% वाटा आहे.

(II) राजीव आवास योजना (RAY – Rajiv Awas Yojana) –

प्रधानमंत्री आवास योजना (शहरी) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban) या महायोजनेची  राजीव आवास योजना (RAY – Rajiv Awas Yojana) ही उपयोजना असून याचा उद्देश खालीलप्रमाणे आहे.

1.भारतातील सर्व शहारांना झोपडपट्टी मुक्त करणे.

2.झोपडपटयांचा विकास करून त्यांना शहरातील इतर भागांप्रमाणेच सोयी सुविधा पुरविणे.

3.शहारी भागातील जागांच्या कमतरतेवर उपाय शोधने.

4.शहरामध्ये झोपडपटया निर्माण होण्याचा कारणांचा शोध घेवून त्यावर उपाय योजना करणे.

5.शहारामध्ये राहणाऱ्या गरीबांना हक्काची पक्की घरे निर्माण करून देणे.

6.सन 2015-16 च्या अर्थसंकल्पात 2022 पर्यंत सर्वांसाठी घर ही घोषणा केल्यामूळे19 मे 2015 ला शहरी भागांसाठी सर्वांना घर(शहरी) 2022 योजनेची घोषणा करण्यात आली. या योजनेचा पहीला टप्पा 17 जून 2015 पासून कार्यरत झाला. 25 जून 2015 ला या योजनेची मुख्य योजना म्हणून प्रधानमंत्री आवास योजनेचे PMAY- Pradhan mantri Awas Yojana अनावरण करण्यात आले.

प्रधानमंत्री आवास योजनेचे टप्पे – Part of PMAY- Pradhan mantri Awas Yojana –

प्रधानमंत्री आवास योजना PMAY- Pradhan mantri Awas Yojana ही 2015 ते2022 या कालावधीसाठी एकूण 03 टप्यांमध्ये राबविण्यात येणार आहे.

1.एप्रिल 2015 ते मार्च2017 या कालावधीमध्ये 100 शहरे

2.एप्रिल 2017 ते मार्च2019 या कालावधीमध्ये आणखी 200 शहरे

3.एप्रिल 2019 ते मार्च2022 मध्ये देशातील इतर सर्व शहरांमध्ये ही योजना राबविण्यात येणार आहे.

प्रधानमंत्री आवास योजनेचे लक्ष्यगट– PMAY- Pradhan mantri Awas Yojana Laskshya –

प्रधानमंत्री आवास योजनेचे लक्ष्यगट 20 दशलक्ष व इतर 2 दशलक्ष गरीब कुटूंबे जी झोपडपटयांमध्ये इतर ठिकाणी राहतात त्या सर्वांना घरे पुरविण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे. या योजनमध्ये केवळ घर देणे आपेक्षीत नूसन हे घर पक्के, नळजोडणी, शौचालय सुविधा असणारे व 24 तास वीजपुरवठा असणारे आपेक्षीत आहे.

प्रधानमंत्री आवास योजनेचे घटक –

प्रधानमंत्री आवास योजनेचे घटक पुढीलप्रमाणे आहेत.

1.प्रधानमंत्री आवास योजने अंतर्गत घर बांधणीसाठी वैयक्ती लाभार्थी आधारीत सबसीडी देणे.

2.झोपडपटयांमध्ये राहणाऱ्या लोकांचे पुनर्वसन करणे यासाठी मदत करणाऱ्या लोकांचे सहकार्य घेणे.

3.पत अधारीत सबसिडी करून दुर्बल घटकांना परवडण्याजोगे घरासाठी प्रोत्साहीत करणे.

4.भागीदारी तत्वाचा वापर करणे.

प्रधानमंत्री आवास योजनेचे निकष –

1.सर्वांना घरे 2022 ही केंद्र शासनाची पुरस्कृत योजना असून पतआधारीत सबसिडी ही यातील उपयोजना आहे.

2.लाभार्थी कुटूंबामध्ये पती,पत्नी व लग्न न झालेले मुले गणली जातात. या कुटूंबाकडे स्वता:चे पक्के घर नसेल तरच या योजनेचा लाभ घेता येतो.

3.लाभार्थी कुटूंबाला 30 मीटर वर्ग क्षेत्रफळापर्यंत बांधकाम करण्यासाठी या योजनेअंतर्गत मदत केली जाते. तसेच गटारे, रस्ते व वीज या पायाभुत सुविधाही पुरविल्या जातात.

4.या योजने अंतर्गत देण्यात येणारी घरे ही स्त्री च्या नावे किंवा पती–पत्नी दोघांच्या नावे असतात.

प्रधानमंत्री आवास योजनेशी निगडीत महाराष्ट्रातील योजना –

(अ) राजीव गांधी घरकुल योजना – (RGGY – Rahul Gandhi Gharkul Yojana)

राजीव गांधी घरकुल योजना  ही महाराष्ट्र राज्य शासनाची महायोजना असून दारिद्रय रेषेखालील कुटूंबांना घरे बांधण्यासाठी राजीव गांधी घरकुल योजना  ही योजना कार्यरत आहे. ग्रामिण क्षेत्रासाठी याआधी राजीव गांधी ग्रामिण निवारा योजना-1 ही राबवीली जात होती. ऑगस्ट 2014 पासून क नगरपरीषदांमध्ये योजना लागू करण्यात आलेली असून याचे नाव सध्या राजीव गांधी घरकुल योजना असे करण्यात आलेले आहे.

राजीव गांधी घरकुल योजनेसाठी अनुदान –

1.ग्रामिण भागासाठी 95000 रूपयांचे अनुदान दिले जाते.

2.शहरी भागासाठी 138750 रूपयांच अनुदान दिले जाते.

(ब) शबरी आदिवासी घरकुल योजना – (SAGY – Shabari Adiwasi Gharkul Yojana)

शबरी आदिवासी घरकुल योजना ही महाराष्ट्र शासनाची महायोजना असून ही योजना मार्च 2013 पासून ग्रामिण तसेच शहरी अनुसूचित जमातीतील बेघर किंवा कच्चे घर असलेल्या लोकांकरिता घरे बांधण्यासाठी सुरू करण्यात आलेले आहे.

1.ग्रामिण भागात घराची किंमत 1 लाख रूपये निश्चित करण्यात आलेली असून पूर्ण 1 लाख रूपये अनुदान शबरी आदिवासी घरकुल योजनेअंतर्गत दिले जाते.

2.नगरक्षेत्रामध्ये घराची किंमत ही 1.5 लाख रूपये निश्चित केलेली असून 95.5% अनुदान राज्य शासन शबरी आदिवासी घरकुल योजनेअंतर्गत देते.

3.मुंबई महानगर पालीका क्षेत्रामध्ये घराची किंमत2 लाख रूपये निश्चित केलेली असून 90% अनुदान राज्य शासन शबरी आदिवासी घरकुल योजनेअंतर्गत देते.

(क) रमाई आवास योजना – ( RAY – Ramai Awas Yojana) –

रमाई आवास योजना ( RAY – Ramai Awas Yojana) ही महाराष्ट्र राज्य शासनाची महत्वपूर्ण योजना असून ही योजना नोव्हेंबर 2008 मध्ये सूरू झालेली आहे. अनुसूचित जाती तसेच नवबौध्द समाजातील बेघर किंवा कच्चे घरे असलेल्या लोंकाना पक्की घरे बांधण्यासाठी ही योजना सुरू झालेली आहे.

1.ग्रामिण भागात घराची किंमत 1 लाख रूपये निश्चित करण्यात आलेली असून पूर्ण 1 लाख रूपये रमाई आवास योजनेअंतर्गत दिले जाते.

2.नगरक्षेत्रामध्ये घराची किंमत ही 1.5 लाख रूपये निश्चित केलेली असून 95.5% अनुदान राज्य शासन रमाई आवास योजनेअंतर्गत देते.

3.मुंबई महानगर पालीका क्षेत्रामध्ये घराची किंमत2 लाख रूपये निश्चित केलेली असून 90% अनुदान राज्य शासन रमाई आवास योजनेअंतर्गत देते.

 

Pradhan Mantri Awas Yojana (Urban) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban)

All citizens living in cities across the country need a home. Pradhan Mantri Awas Yojana (Urban) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban) has been launched with the objective of providing shelter to them and development of cities. The PMAY-Urban scheme for shelter in urban areas is in operation and you can see the origin of this scheme in the Valmiki Ambedkar Awas Yojana.

(I) Valmiki Ambedkar Awas Yojana – VAMBAY (Valmiki Ambedkar Awas Yojana) –

Valmiki Ambedkar Awas Yojana – VAMBAY (Valmiki Ambedkar Awas Yojana) was announced on 15th August 2001to provide shelter to the people living below the poverty line living in urban slums. The state government has an equal share of 50%.

(II) Rajiv Awas Yojana (RAY – Rajiv Awas Yojana) –

Pradhan Mantri Awas Yojana (Urban) PMAY-Urban (Pradhan Mantri Awas Yojana-Urban) is a sub-scheme of RAY – Rajiv Awas Yojana and its purpose is as follows.

1. Slum freeing all cities in India.

2. To develop slums and provide them facilities like other parts of the city.

3. Finding solutions to the shortage of space in urban areas.

4. To find out the causes of slums in the city and plan solutions.

5. To build pucca houses for the poor living in the city.

6. As the budget for the year 2015-16 announced the Home for All by 2022, the Home for All (Urban) 2022 plan for urban areas was announced on 19 May 2015. The first phase of the scheme started functioning on June 17, 2015. PMAY- Pradhan mantri Awas Yojana of Pradhan Mantri Awas Yojana was unveiled on 25th June 2015as the main scheme of this scheme.

Pradhan Mantri Awas Yojana Stages – Part of PMAY- Pradhan mantri Awas Yojana –

Pradhan Mantri Awas Yojana PMAY will be implemented in a total of 03 phases for the period 2015 to 2022.

1. 100 cities from April 2015to March 2017

2. Another 200cities from April 2017 to March 2019

3. The scheme will be implemented in all other cities of the country from April 2019 to March 2022.

Pradhan Mantri Awas Yojana Lakshyagat-PMAY-

Pradhan Mantri Awas Yojana’s target group is to provide housing to 20 million and other 2million poor families living elsewhere in slums. Nusan is expected to provide only house in this scheme. The house is expected to have permanent, plumbing, toilet facilities and 24 hours power supply.

Components of Pradhan Mantri Awas Yojana –

The components of Pradhan Mantri Awas Yojana are as follows.

1. To provide individual beneficiary based subsidy for house construction under Pradhan Mantri Awas Yojana.

2. To enlist the help of people who help in rehabilitating people living in slums.

3. Encouraging the weaker sections to afford affordable housing through credit based subsidies.

4. Using the principle of partnership.

Criteria of Pradhan Mantri Awas Yojana –

1. Home for All 2022is a scheme sponsored by the Central Government and credit based subsidy is one of them.

2. Husband, wife and unmarried children are counted in the beneficiary family. This scheme can be availed only if the family does not have their own permanent home.

3. Beneficiary family is assisted under this scheme for construction up to 30 square meters area. Infrastructure like gutters, roads and electricity are also provided.

4. The houses provided under this scheme are in the name of the woman or both the husband and wife. 

Schemes in Maharashtra related to Pradhan Mantri Awas Yojana –

(A) Rajiv Gandhi Gharkul Yojana – (RGGY – Rahul Gandhi Gharkul Yojana)

Rajiv Gandhi Gharkul Yojana is a master plan of the Government of Maharashtra and Rajiv Gandhi Gharkul Yojana is working to build houses for the families below the poverty line. Earlier, Rajiv Gandhi Gramin Nivara Yojana-1 was being implemented for rural areas. The scheme has been implemented in the Municipal Councils since August 2014and is now known as Rajiv Gandhi Gharkul Yojana.

Grant for Rajiv Gandhi Gharkul Yojana –

1. A grant of Rs. 95000 is given for rural areas.

2. Grant of Rs. 138750is given for urban area only.

(B) Shabari Adivasi Gharkul Yojana – (SAGY – Shabari Adiwasi Gharkul Yojana)

The Shabari Adivasi Gharkul Yojana is a master plan of the Government of Maharashtra and has been launched since March 2013to build houses for the homeless or slum dwellers in rural as well as urban Scheduled Tribes.

1. The price of a house in a rural area has been fixed at Rs. 1 lakh and a full grant of Rs. 1 lakh is given under Shabari Adivasi Gharkul Yojana.

2. The price of a house in an urban area is fixed at Rs. 1.5 lakhs and 95.5%grant is given by the State Government under Shabari Adivasi Gharkul Yojana.

3. The price of a house in Mumbai Municipal Corporation area is fixed at Rs. 2 lakhs and 90% grant is given by the state government under Shabari Adivasi Gharkul Yojana.

(C) Ramai Awas Yojana – (RAY – Ramai Awas Yojana) –

The Ramai Awas Yojana (RAY – Ramai Awas Yojana) is an important scheme of the State Government of Maharashtra and was launched in November 2008. The scheme is aimed at constructing pucca houses for the Scheduled Castes as well as the homeless or slum dwellers of the neo-Buddhist community.

1. The price of a house in rural area has been fixed at Rs. 1 lakh and full Rs. 1 lakh is given under Ramai Awas Yojana.

2. The price of a house in an urban area is fixed at Rs. 1.5 lakhs and 95.5%subsidy is given by the State Government under Ramai Awas Yojana.

3. The price of a house in Mumbai Municipal Corporation area is fixed at Rs. 2 lakhs and 90% grant is given by the state government under Ramai Awas Yojana.